Omówiliśmy niedawno najważniejsze aspekty wypowiedzenia umowy o pracę przez pracownika. A jak wygląda „lustrzane odbicie” tej sytuacji? Przedstawiamy najistotniejsze zagadnienia związane z wypowiedzeniem umowy o pracę przez pracodawcę.
Rozwiązanie umowy o pracę przez pracodawcę za wypowiedzeniem stanowi zwyczajny i najpowszechniejszy sposób rozwiązania stosunku pracy. Jeżeli umowa z pracownikiem zawarta była na czas określony, pracodawcę obowiązują po prostu takie same okresy wypowiedzenia jak w sytuacji, kiedy to pracownik wypowiada umowę o pracę, i nie musi być podany (ani nawet istnieć) żaden konkretny powód rozwiązania umowy. Przypomnijmy: Dla umowy o pracę na okres próbny okres wypowiedzenia wynosi: 3 dni robocze, jeśli okres próbny nie jest dłuższy niż dwa tygodnie; 1 tydzień, jeśli okres próbny jest dłuższy niż dwa tygodnie; 2 tygodnie, jeśli okres próbny wynosi trzy miesiące. Dla umów o pracę na czas określony – i nieokreślony, ale o tym za chwilę – okresy wypowiedzenia przedstawiają się następująco: 2 tygodnie, gdy staż pracy pracownika wynosi mniej 6 miesięcy; jeden miesiąc, gdy pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy; 3 miesiące, gdy pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata. A co z umowami na czas określony? Jak zaznaczyliśmy, okresy wypowiedzenia są w tym przypadku dokładnie takie same, różnica polega jednak na tym, że w wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony musi zostać podana konkretna i rzeczywista przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie. Ustawodawca nie określa dokładnego „stopnia konkretyzacji” tej przyczyny, warto jednak pamiętać, że oceny spełnienia tego obowiązku dokonuje się z punktu widzenia pracownika, nie powinno się zatem ograniczać do sformułowań ogólnych lub „suchych” zapisów kodeksowych. Przyczyna wypowiedzenia musi być konkretna i rzeczywista, ale – zgodnie z orzecznictwemSądu Najwyższego – nie musi posiadać „szczególnej wagi czy nadzwyczajnej doniosłości” i w związku z tym „brak oczekiwanej przez pracodawcę dbałości, staranności i uwagi w wykonywaniu obowiązków pracowniczych może stanowić okoliczność, która daje podstawę do wypowiedzenia umowy o pracę”.
Istnieją grupy pracowników, którym umowy o pracę nie można wypowiedzieć. Są to: pracownicy, którym brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia im uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku; pracownicy przebywający na urlopie oraz nieobecni w pracy z przyczyn usprawiedliwionych.
Pracodawca ma prawo do wypowiedzenia umowy w trybie natychmiastowym, bez okresu wypowiedzenia. Jest to jednak możliwe jedynie wówczas, gdy spełnione zostaną określone – ściśle uregulowane przez Kodeks Pracy – przesłanki. Są tą: ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych; popełnienie przez pracownika przestępstwa w czasie trwania umowę o pracę, co uniemożliwia jego dalsze zatrudnienie na tym samym stanowisku; zawiniona przez pracownika utrata uprawnieniń koniecznych do wykonywania danej pracy.
Wypowiedzenie umowy o pracę powinno zostać doręczone na piśmie, listownie lub do rąk własnych (dopuszczalna jest forma elektroniczna, jeśli zawiera tzw. elektroniczny podpis). Wypowiedzenie umowy przez pracodawcę w sposób ustny narusza obowiązujące przepisy i w niektórych sytuacjach może mieć poważne konsekwencja, nigdy nie należy więc po tę „metodę” sięgać. Pracodawca, tak samo jak pracownik, ma również możliwość zaproponować pracownikowi rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron. Istnieje szereg okoliczności, w których warto rozważyć takie rozwiązanie, należy jednak pamiętać, że przedstawione przez pracodawcę warunki nie muszą zostać przez pracownika zaakceptowane.