Wystarczy na przykład krótka wizyta na jednym z licznych portali plotkarskich lub pobieżna lektura codziennej prasy, abyśmy odnaleźli co najmniej kilka przykładów „usuwania skutków naruszenia dóbr osobistych” – najczęściej w formie wyodrębnionego z reszty tekstu oświadczenia i przeprosin. Jednocześnie jednak odpowiedzenie na pytanie: „Czym są dobra osobiste i jak wygląda ich ochrona prawna?” na pewno wielu ankietowanym sprawiłoby sporo problemów. Zacznijmy zatem od krótkiego wyjaśnienia:
W opracowaniach naukowych i w Internecie możemy znaleźć wiele definicji dóbr osobistych, ale żadna z nich nie będzie tą jedyną i szczególnie wiążącą. Kodeks cywilny nie definiuje bowiem „dóbr osobistych” wprost, a jedynie wylicza, jakie wartości są dobrami osobistymi w szczególności. Z doświadczenia wiemy jednak, że definicje wyliczające rodzą pewien dyskomfort poznawczy, dlatego proponujemy, aby myśleć o dobrach osobistych w taki mniej więcej sposób: niematerialne prawa ściśle powiązane z człowiekiem i jego indywidualną egzystencją, przysługujące każdemu, bez wyjątków, od narodzin do śmierci.
Część dóbr osobistych została uwzględniona już na poziomie konstytucyjnym, szczególnie traktowane są takie wartości jak zdrowie, wolność, nietykalność osobista czy prawo do prywatności. Artykuł 23 Kodeksu cywilnego za dobra osobiste uznaje w szczególności takie wartości jak: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska. Katalog dóbr osobistych zawarty w artykule 23 Kodeksu cywilnego ma charakter otwarty. Zmiany cywilizacyjne – wynikające np. z pojawiania się nowych technologii, rozwoju nauki i gospodarki – nieustannie przeprojektowują misterny system relacji społecznych. Zmienia się nasza samoświadomość, nasze potrzeby, pragnienia i lęki. Prawo musi nadążać za tymi zmianami – zachodzącymi współcześnie w sposób znacznie bardziej dynamiczny niż dawniej – dlatego „katalog dóbr osobisty” trzeba nieustannie aktualizować i dodawać do niego nowe, ważne z punktu widzenia dobra społecznego pozycje. Obecnie do dóbr osobistych zaliczamy także: swobodę wyznawania uczuć religijnych i sprawowania kultu po osobie zmarłej, poczucie przynależności do danej płci, zachowanie integralności seksualnej, prawo do swobody wypowiedzi, wyboru rozmówcy i tajemnicy rozmowy czy więź emocjonalną, jaka może łączyć kogoś z herbem stanowiącym własność jego rodziny. Lista taka nigdy nie będzie zamknięta, a każde wyliczenie należy traktować jako przykładowe.
Dobra osobiste w pewien sposób określają naszą najbardziej osobistą przestrzeń. Odnoszą się tego, kim jesteśmy i kim się czujemy. Doniosłość tych wartości podkreśla powszechny zakaz ich naruszania. Dobra osobista pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.
O naruszeniu dóbr osobistych możemy mówić wówczas, gdy godzące w te dobra działania i zachowania były bezprawne i gdy następstwa tych czynów w sposób obiektywny naruszały ogólnie przyjęte w danym społeczeństwie normy. Spróbujmy wyjaśnić te dwie kwestie na odpowiednich przykładach:
Jeżeli czyjaś wypowiedź (ustna lub pisemna) albo zachowanie sprawiło, że poczuliśmy się dotknięci, ośmieszeni i znieważeni i rozważamy złożenie pozwu o naruszenie dóbr osobistych, w pierwszej kolejności zawsze warto skonsultować tę sprawę z kompetentnym adwokatem. Nasza emocjonalne reakcje w świetle przepisów prawa cywilnego nie zawsze muszą bowiem oznaczać naruszenie dóbr osobistych. Prawnik, bazując na swojej wiedzy, doświadczeniu i znajomości orzeczeń Sądu Najwyższego i innych sądów, pomoże nam ocenić, czy nasze roszczenia są zasadne i ewentualnie uchroni nas przed kosztownym postępowaniem w sprawie, w której szanse powodzenia bliskie są zeru. Jeśli do naruszenia dóbr osobistych rzeczywiście doszło, mamy prawo:
Przed skierowaniem pozwu warto spróbować rozwiązać sprawę ugodowo. Musimy pamiętać, że to na osobie kierującej pozew będzie spoczywał obowiązek udowodnienia, że doszło do naruszenia dóbr osobistych.
Ze względu na poczucie anonimowości użytkowników Internet jest miejscem wielu (bardzo wielu) bezpardonowych ataków na czyjeś dobre imię, dobrą sławę osób fizycznych i wizerunek osób prawnych. Dość często spotykamy się z pytaniami, czy tzw. „hejterskie komentarze” w Internecie mogą stanowić naruszenie dóbr osobistych. Niedawne orzeczenia Sądu Najwyższego pozwalają wierzyć, że naruszenie dóbr osobistych w Internecie będzie objęte takim samym stopniem ochrony, jak każde inne naruszenie tych dóbr. Kiedy padamy ofiarą „hejtu” lub nasze dobra osobiste zostają w Internecie naruszone w inny sposób, np. ktoś posługuje się naszym nazwiskiem albo wizerunkiem, nie musimy się z tym godzić. Warto podjąć odpowiednie działania nawet wówczas, gdy wydaje nam się, że ustalenie sprawcy będzie niemożliwe.
Na spotkaniu z klientem omawiamy stan faktyczny oraz wstępnie oceniamy szansę na sukces.
Następnie prosimy klienta o przygotowanie dokładnej dokumentacji odnośnie sprawy.
Następnie zespół naszych prawników przygotowuje wszelkie niezbędne dokumenty potrzebne do prowadzenia sprawy oraz kompleksowo zajmie się prowadzeniem sprawy na każdym jej etapie, zarówno przedsądowym jak i w ewentualnym procesie sądowym.
Na bieżąco informujemy naszych klientów o aktualnym stanie sprawy oraz wspólnie omawiamy dalsze kroki sprawy.
Nasi adwokaci posiadają wiedzę i doświadczenie w wielu dziedzinach prawa. Zakres naszych usług obejmuje wsparcie prawne w obszarze prawa cywilnego, prawa rodzinnego, prawa spadkowego, prawa medycznego, prawa handlowego i prawa zamówień publicznych. Nasza wszechstronność stanowi gwarancję, że niezależnie od rodzaju problemu, będziemy mogli spojrzeć na zagadnienie z odpowiednio szerokiej perspektywy i zaproponujemy Państwu najskuteczniejsze działania dla realizacji Państwa celów, zarówno prywatnych, jak i biznesowych.
