Odszkodowanie za śmierć bliskiej osoby

W 2018 roku w wyniku wypadków drogowych w Polsce śmierć poniosły 2 862 osoby. W pierwszym kwartale 2019 roku na polskich drogach zginęło o 20% więcej ludzi niż w tym samym okresie w roku ubiegłym… Podczas jazdy samochodem zachowajmy szczególną ostrożność i rozwagę!

Śmierć bliskiej osoby należy do najtrudniejszych i najbardziej bolesnych życiowych doświadczeń. Według powszechnie uznawanej przez psychologów skali stresu Holmesa i Rahe’a spośród wszystkich negatywnych wydarzeń, jakie niesie ze sobą egzystencja każdego człowieka, najmocniej przeżywamy śmierć dzieci i współmałżonka; utrata innego bliskiego członka rodziny w tym strasznym zestawieniu również zajmuje bardzo wysokie, bo aż 5 miejsce.

Śmierć bliskiej osoby w wypadku komunikacyjnym jest zawsze nagła i niespodziewana – czasem raptem kilka sekund może diametralnie zmienić całe nasze życie. Brak możliwości pożegnania i poczynienia jakichkolwiek przygotowań na tę chwilę rodzą szczególnego rodzaju cierpienie, poczucie straty i obawy odnośnie do przyszłości. Odszkodowanie za śmierć bliskiej osoby w wypadku nie przywróci nikomu życia, trudno też łudzić się, że pomoże ono wypełnić powstałą w nas pustkę i ukoić ból. Ale koniecznie trzeba pamiętać, że każda rodzina, w której zdarzył się tragiczny wypadek, w pewnym momencie zaczyna powoli wracać do normalnego funkcjonowania. Jest to długi i skomplikowany proces, naznaczony małymi sukcesami i wieloma chwilami zwątpienia i rezygnacji. Odszkodowanie za śmierć bliskiej osoby może oznaczać – tylko albo aż tyle – że przebędziemy tę drogę wolni od trosk natury finansowej. Chociaż w czasie żałoby bardzo ciężko jest zmusić się do myślenia w takich kategoriach, nieszczęścia takie jak wypadek komunikacyjny niemal zawsze wiążą się z pogorszeniem sytuacji materialnej pozostałych przy życiu osób. Dążenie do uzyskania odszkodowania za śmierć bliskiej osoby w wypadku należy uznać za całkowicie naturalny i słuszny wraz odpowiedzialności i troski o los naszych najbliższych i nas samych.

Komu przysługuje odszkodowanie za śmierć bliskiej osoby w wypadku?

O odszkodowanie takie może starać się każdy, kto stracił w wypadku bliską osobę. Prawo do tego mają przede wszystkim najbliżsi członkowie rodziny zmarłego: współmałżonek, rodzice, dzieci, rodzeństwo. Ale jeśli między ofiarą wypadku a dalszymi krewnymi – dziadkami, kuzynami, wujostwem – istniała wyjątkowo silna więź emocjonalne, o stosowne odszkodowanie mogą się ubiegać również oni. Podkreślić trzeba, że odszkodowanie przysługuje także osobom, które nie były rodziną zmarłego, np. żyły z nim w nieformalnym związku.

Kto wypłaca odszkodowanie za śmierć bliskiej osoby w wypadku?

Obowiązek zapłaty odszkodowania za śmierć bliskiej osoby w wypadku spoczywa na towarzystwie ubezpieczeniowym, w którym sprawca zdarzenia miał wykupioną polisę OC. Jeśli jednak sprawca nie miał polisy OC lub nie można ustalić jego tożsamości (np. zbiegł z miejsca wypadku), należnych roszczeń można dochodzić od Narodowego Funduszu Gwarancyjnego.

Kiedy roszczenia o odszkodowanie za śmierć bliskiej osoby w wypadku ulegają przedawnieniu?

Roszczenia te, podobniej jak w przypadku innych roszczeń o odszkodowanie, przedawniają się po upływie 3 lat; chyba że do wypadku doszło w wyniku przestępstwa, a wypadek komunikacyjny, w którym ktoś ponosi śmierć, najczęściej tak właśnie jest kwalifikowany – wówczas na złożenie stosownych wniosków mamy aż 20 lat.

Jakie świadczenia przysługują nam w ramach odszkodowania za śmierć bliskiej osoby?

Termin „odszkodowanie za śmierć bliskiej osoby” to sformułowanie ogólne i szerokie, za którym w rzeczywistości kryje się kilka różnych rodzajów finansowej rekompensaty. Bliscy osoby, która poniosła śmierć w wypadku, mogą ubiegać się o:

• Zwrot kosztów pogrzebu i leczenia. Statystycznie śmierć na miejscu ponosi 67% ofiar wypadków drogowych, a 33% umiera w ciągu 30 dni od daty zaistnienia wypadku. Wszelkie koszty leczenia powypadkowego zmarłego powinien ponieść ubezpieczyciel sprawcy wypadku. Do kosztów pogrzebu zaliczamy m.in. koszty organizacji pochówku, zakup i postawienie nagrobka, usługi transportowe czy opłatę za posługę kapłańską.
• Odszkodowanie z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej. Pogorszenie sytuacji życiowej po śmierci bliskiej osoby może mieć zarówno wymiar materialny, jak i niematerialny – odszkodowane powinno zrekompensować obie te straty. Aspekt materialny wiąże się głównie w wkładem finansowym, jaki zmarły wnosił i mógłby wnosić w przyszłości do gospodarstwa domowego. Wkład niematerialny obejmuje m.in. zajmowanie się domem, wychowywanie dzieci czy opiekę nad chorymi.
• Zadośćuczynienie. Zadośćuczynienie to próba finansowej rekompensaty negatywnych przeżyć związanych z utratą bliskiej osoby w wypadku: bólu, cierpienia, poczucia starty, osamotnienia, problemów psychicznych i innych krzywd emocjonalnych.
• Renta. Renta za śmierć bliskiej osoby w wypadku może przysługiwać niezależnie od odszkodowania z ZUS (renta rodzinna, renta rodzinna powypadkowa) i jednorazowego odszkodowania z polisy OC sprawcy. Szczególnie uprawnione do tego rodzaju świadczenia są osoby, wobec których zmarły miał obowiązek alimentacyjny (współmałżonek, dzieci) [linki] lub którym poszkodowany we własnym zakresie wypłacał określone środki na życie.

Ile wynosi odszkodowanie za śmierć bliskiej osoby?

• Odszkodowanie za śmierć bliskiej osoby powinno obejmować 100% kosztów związanych z leczeniem i pogrzebem.
• Odszkodowanie z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej oszacowywane jest przede wszystkim na podstawie tego, jak wyglądało życie członków rodziny zmarłego przed i po wypadku.
• Ustalenie sumy zadośćuczynienia jest trudne i zawsze ma indywidualny charakter. Zasadniczo bazuje ono na takich przesłankach jak: długotrwałość cierpienia po śmierci poszkodowanego, stopień krzywdy spowodowany śmiercią poszkodowanego, wiek osoby uprawnionej do otrzymania zadośćuczynienia, stopień pokrewieństwa z poszkodowanym, wpływ śmierci na funkcjonowanie rodziny poszkodowanego, funkcja, jaką zmarły pełnił w rodzinie. Kiedy o zadośćuczynienie ubiegają się rodzice zmarłego dziecka, należy uwzględnić również takie kryteria jak: nagłe rozerwanie więzi rodziców w dzieckiem, utrata możliwości ze strony rodziców na uczestniczenie w rozwoju swojego dziecka, wiek dziecka. A gdy o zadośćuczynienie stara się współmałżonek, trzeba wziąć pod uwagę: utratę wsparcia małżeńskiego, niemożliwość podjęcia realizacji planów życiowych, osamotnienie w kwestii wychowywania dzieci, wiek pozostałego przy życiu małżonka.
• Ustalenie wysokości renty alimentacyjnej odbywa się przy uwzględnieniu takich czynników jak możliwości zarobkowe zmarłego i zakres usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do otrzymywania takiego odszkodowania.

Dla nas, jako prawników, odszkodowanie za śmierć bliskiej osoby stanowi niezwykle delikatne i wielowymiarowe zagadnienie. Z jednej strony jesteśmy w pełni świadomi, że zwracające się do nas po pomoc osoby pogrążone są aktualnie w dużym cierpieniu i nasze usługi muszą nieść ze sobą tak szerokie wsparcie, jak to tylko możliwie.