Prawo spadkowe

Prawo spadkowe stanowi dział prawa cywilnego, a kwestie z nim związane reguluje czwarta, ostatnia księga Kodeksu cywilnego, zatytułowana Spadki. Prawo spadkowe obejmuje normy regulujące przejście majątku osoby zmarłej na inne osoby oraz różne zagadnienia z tym przejściem – inaczej: dziedziczeniem lub spadkobraniem – związane. Spadek, czyli ogół majątkowych i cywilnoprawnych praw i obowiązków zmarłego, otwiera się w chwili śmierci spadkodawcy. Prawo spadkowe mówi o dwóch formach dziedziczenia: ustawowym oraz testamentowym.

Dziedziczenie ustawowe to dziedziczenie na mocy samego prawa – oparte jest na istnieniu pokrewieństwa lub innych więzi o charakterze rodzinnym (małżeństwo, przysposobienie) i ma miejsce wówczas, gdy spadkodawca nie pozostawił testamentu, gdy testament dotyczył tylko części majątku spadkodawcy lub gdy osoby wymienione w testamencie nie chciały albo nie mogły być spadkobiercami. Możemy wymienić cztery grup spadkobierców ustawowych, przy czy zaznaczyć należy, że do dziedziczenia w kolejnych grupach dochodzi jedynie wtedy, gdy nie ma spadkobierców z grup wyższych (albo zostali uznani za niegodnych czy też spadek odrzucili).

Cztery grupy ustawowych spadkobierców

• Pierwszą grupę tworzą małżonek i zstępni, czyli w pierwszej kolejności dzieci, a jeśli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, wnuki. Warto pamiętać o istnieniu wspólnoty majątkowej małżonków, z czego zazwyczaj wynika, że dziedziczeniu podlega jedynie połowa majątku wspólnego; małżonek i dzieci dziedziczą „po równo”, ale udział małżonka nie może być mniejszy niż 1/4.
• Do drugiej grupy zaliczamy małżonka (dziedziczy on w tej linii, jeśli w małżeństwie nie ma dzieci, i w takim przypadku jego udział wynosi połowę spadku), rodziców spadkodawcy, a jeśli nie dożyli oni otwarcia spadku – ich zstępnych, czyli rodzeństwo spadkodawcy.
• Kolejną grupę tworzą dziadkowie spadkodawcy, zstępni dziadków spadkodawcy i pasierbowie.
• Ostatnim możliwym spadkobiercą (gdy nie ma osób uprawnionych do dziedziczenia z grup I, II i III) jest gmina lub Skarb Państwa.

Testament (ostatnia wola spadkodawcy) najkrócej opisać można jako czynność prawną, w której spadkodawca samodzielnie decyduje o losie swojego majątku. Testament może sporządzić każdy, kto ma pełną zdolność do czynności prawnej. Zazwyczaj ma on formę własnoręcznie sporządzonego pisma (nie może być napisany na maszynie lub komputerze, musi być podpisany i opatrzony datą) lub aktu notarialnego, ale prawo, w szczególnych przypadkach, przewiduje również inne możliwości. Zgodnie z polskim prawem wola spadkodawcy ma pierwszeństwo przed przepisami ustawy – jeśli spadkodawca pozostawił po sobie ważny testament, dziedziczenie nastąpi w oparciu o ten dokument.

Problematyka związana z prawem spadkowym jest bardzo złożona, a sprawy spadkowe wyjątkowo często wymagają profesjonalnej pomocy prawnej. Kluczowe dla tego zagadnienia są takie pojęcia jak: odrzucenie lub przyjęcie spadku – wprost lub z dobrodziejstwem inwentarza, niegodność dziedziczenia, stwierdzenie nieważności testamentu, zachowek (forma ochrony interesów najbliższych spadkodawcy, którzy zostali pominięci w testamencie), zbycie czy dział spadku. Praktyka pokazuje, że między spadkobiercami nierzadko nie ma zgody co do zasady dziedziczenia lub sposobu podziału majątku osoby zmarłej, a postępowanie spadkowe może trwać nawet latami. Nasze usługi pozwolą uniknąć takiej sytuacji – pomagamy w każdej, nawet najtrudniejszej sprawie.