Testament. Jakie są rodzaje testamentów? Jak go spisać?

Prawo spadkowe przewiduje dwie formy dziedziczenia: ustawowe i testamentowe. Dziedziczenie testamentowe ma pierwszeństwo przed przepisami ustawy, co oznacza, że jeśli spadkodawca pozostawił po sobie ważny testament, dziedziczenie nastąpi w oparciu o ten właśnie dokument. Testament (nazywany również „ostatnią wolą”) określić można jako czynność prawną, w której spadkodawca samodzielnie decyduje o losie swojego majątku na wypadek śmierci.

Testament jest jedynym sposobem, aby dokonać takiego rozrządzenia – sporządzenie go pozwala zabezpieczyć przyszłość najbliższych nam osób oraz uniknąć (w dużej mierze) sporów na tle majątkowym, które mogą powstać między członkami naszej rodziny. Niezależnie od okoliczności warto pomyśleć o takim rozwiązaniu, tym bardziej, że testament zawsze można zmienić lub odwołać.

Warto pamiętać, że testament może sporządzić każdy, kto ma zdolność do czynności prawnych, oraz że może on zawierać rozrządzenie majątkiem tylko jednej osoby, nie można więc opracować „wspólnych testamentów”, np. małżeńskich. Testament może dotyczyć całości majątku spadkodawcy lub tylko jego części, pozostała część będzie wówczas dziedziczona zgodnie z ustawą. Testament pozwala powoływać do spadku na kilka sposobów: poprzez wskazanie, że cały spadek lub poszczególne jego części (np. mieszkanie, działkę czy samochód) nabywa konkretna osoba lub osoby; a także poprzez określenie, kto dziedziczy i w jakim ułamku, np. ¼ spadku przypada jednej osobie, a ¾ innej.

Sporządzając testament, mamy również możliwość skorzystania z takich instytucji jak zapis i polecenie. Zapis polega na zobowiązaniu spadkobierców do przekazania określonej osobie określonego składnika majątku, a polecenie wiąże się z zobowiązaniem określonej osoby do jakiegoś zachowania lub znoszenia jakieś sytuacji (ale wykluczone jest powoływanie spadkobierców pod określonymi warunkami, np. powołanie do spadku tylko wówczas, gdy dana osoba zmieni pracę etc.). Jakie są rodzaje testamentów i jak można taki dokument sporządzić?

 

Testamenty dzielimy na dwie podstawowe kategorie: testamenty zwykłe oraz szczególne.

 

Do testamentów zwykłych zaliczamy testament własnoręczny, notarialny oraz testament allograficzny.

Testament własnoręczny (holograficzny) stanowi najprostszą i wymagającą najmniej formalności formę wyrażenia ostatniej woli. Testament taki musi zostać napisany przez spadkodawcę w całości pismem ręcznym – niedopuszczalne jest użycie komputera, maszyny do pisania czy pomoc osoby trzeciej, nawet wówczas, gdy spadkodawca ręcznie testament podpisze. Testament musi być podpisany i opatrzony datą (brak daty nie unieważnia testamentu, ale może spowodować komplikacje, gdy powstało kilka rozporządzeń).

Testament notarialny sporządzony jest w obecności notariusza i ma formę aktu notarialnego. Notariusz spisuje naszą wolę, następnie odczytuje ją na głos i gdy nie mamy żadnych zastrzeżeń co do treści, podpisujemy się pod dokumentem (podpis składa również notariusz). Testament notarialny w porównaniu z testamentem własnoręcznym jest trudniejszy do podważenia i powszechnie uważany za bezpieczniejszy (m.in. ze względu na fakt, że testamentowi notarialnemu towarzyszy ustawowy przymus przechowywania oryginału w kancelarii notarialnej, a więc dokument nie zgubi się i nie zniszczy).

Testament allograficzny (lub alograficzny, bo obie formy są równie poprawne) polega wypowiedzeniu ostatniej woli w obecności dwóch świadków: wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego. Oświadczenie spadkodawcy zostaje spisane w protokole, odczytane, a następnie podpisane przez spadkodawcę i świadków.

Testamenty szczególne to testamenty sporządzanie w wyjątkowych okolicznościach: gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy lub gdy spadkodawca nie ma możliwości wyrażenie ostatniej woli za pomocą testamentu zwykłego. Testamenty specjalne tracą ważność w ciągu 6 miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały sięgnięcie po tę formę testamentu, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Do testamentów szczególnych zaliczamy: testament ustny (polega na wypowiedzeniu przez spadkodawcę swojej woli w obecności co najmniej trzech świadków), testament podróżny (składany na pokładzie statku lub samolotu, przed kapitanem lub jego zastępcą i dwoma świadkami) i testament wojskowy (sporządzany tylko w czasie wojny, mobilizacji lub pobytu w niewoli i wyłącznie przez osoby wymienione w Rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej, np. żołnierzy Sił Zbrojnych).

Leave a Reply