„Postępowanie egzekucyjne” to termin, który powszechnie nie wzbudza szczególnie miłych skojarzeń. Niestety, są sytuacje, kiedy jest to jedyna droga do zaspokojenia wierzytelności…
Postępowanie egzekucyjne oznacza czynności stron i organów egzekucyjnych zmierzające do zaspokojenia wierzyciela; określone w tytule egzekucyjnym świadczenia realizowane są przymusowo z majątku dłużnika, bez względu na jego wolę. Zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje egzekucji: egzekucję świadczeń pieniężnych, egzekucję świadczeń niepieniężnych, egzekucję w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej. Postępowania egzekucyjne prowadzone jest przez komorników działających przy sądach rejonowych; warto w tym miejscu zauważyć, że wbrew spotykanej niekiedy opinii, wierzyciel nie jest organem egzekucyjnym, a jedynie uczestnikiem postępowania, tak samo jak dłużnik. Do wszczęcia postępowania egzekucyjnego konieczne jest spełnienie następujących warunków: ważny tytuł egzekucyjny (orzeczenie sądowe lub inny dokument urzędowy stwierdzający istnienie i zakres roszczenia wierzyciela, a tym samym istnienie i zakres zobowiązań dłużnika); nadana przez sąd tytułowi egzekucyjnemu klauzula wykonalności oraz złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji do właściwego komornika
Egzekucja może być prowadzona: z wynagrodzenia za pracę, z ruchomości, z rachunku bankowego, z innej wierzytelności, z innych praw majątkowych, z nieruchomości, z ułamkowej części nieruchomości, z ułamkowej części użytkowania wieczystego, ze statków morskich, z przedsiębiorstwa i z gospodarstwa rolnego. Wiele kontrowersji wzbudza zapis, w myśl którego komornik ma prawo zająć wszystkie ruchomości będące we władaniu dłużnika. Oznacza to, że komornik nie musi sprawdzać, czy dłużnik jest faktycznym właścicielem rzeczy – do zajęcia jej wystarcza sam fakt, że dłużnik korzysta z niej w taki sposób, jakby tym właścicielem był. Z jednej strony jest to forma ochrony przed praktykami, jakich dopuszczają się niekiedy dłużnicy („mieszkanie należy do żony”, „samochód jest ojca” etc.), z drugiej jednak otwiera to swojego rodzaju przestrzeń dla różnego rodzaju pomyłek i nadużyć. Niezależnie od tego komornik nie może jednak pozbawić dłużnika ruchomości niezbędnych do jego codziennej egzystencji. Spod egzekucji komorniczej wyłączone są między innymi: przedmioty urządzenia domowego, takie jak pościel czy ubrania codzienne, niezbędne dla dłużnika lub będących na jego utrzymaniu członków rodziny; zapasy żywności i opału, narzędzia lub inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej, przedmioty niezbędne do nauki i wykonywania praktyk osobistych; papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty niezbędne z względu na niepełnosprawność dłużnika lub członków jego rodziny, a także pieniądze – niezbędne do przeżycia przez dwa tygodnie, w przypadku gdy dłużnik nie otrzymuje stałej pensji, i w kwocie, która odpowiada niepodlegającej egzekucji części płacy za czas do najbliższego terminu wypłaty, gdy dłużnik pobiera stałą pensję (potrącenie mogą być dokonywane w następujących granicach: do 3/5 wynagrodzenia przy egzekucji świadczeń alimentacyjnych, do wysokości połowy wynagrodzenia w razie innych należności, ale jeśli dłużnik otrzymuje wynagrodzenie równe pracy minimalnej, to kwota ta jest wolna od potrąceń).
Egzekucja świadczeń niepieniężnych może być zrealizowana przez odebranie przedmiotu od dłużnika i przekazanie go wierzycielowi; spełnienie świadczenia przez wierzyciela lub osobę trzecią na koszt dłużnika; zastosowanie wobec dłużnika środków przymusu w postaci grzywny z zamianą na areszt.
Postępowanie egzekucyjne (zwłaszcza z nieruchomości) to często długi i skomplikowany proces, tak dla dłużników, jak i wierzycieli. Od organów egzekucyjnych wymaga on nie tylko bardzo dobrej znajomości przepisów prawa, ale także szczególnej umiejętności właściwego rozeznania i oceny w każdym pojedynczym przypadku, tak aby nie dopuszczać do powstania trudnych, a czasem wręcz dramatycznych sytuacji.
Jeżeli omawiany problem dotyczy Państwa w jakikolwiek sposób, zachęcamy do skontaktowania się z naszą kancelarią.