Dla jednych trochę enigmatyczny i tak bardzo nieosiągalny, że nie warto nim sobie zawracać głowy, relikt minionej epoki. Dla innych realna szansa na własne cztery katy. Czym właściwie jest i komu przysługuje mieszkanie komunalne?
Mieszkanie komunalne oznacza lokal mieszkalny będący własnością gminy. Jego przyznanie jest pewnego rodzaju formą pomocy społecznej od samorządu dla osób w trudnej sytuacji materialnej. Przyjmuje się, że lokale komunalne stanowią około 8% ogólnych zasobów mieszkaniowych Polski (około 870 tys. mieszkań, w których żyją 3 miliony osób). Chociaż w województwie łódzkim tego typu mieszkań w porównaniu z innymi rejonami kraju jest stosunkowo dużo, w samej Łodzi sytuacja nie przedstawia się już zbyt dobrze. Mieszkaniowy zasób komunalny Łodzi wynosi około 38 tys. zamieszkanych lokali i 7 tys. lokali pustych, wymagających rewitalizacji. Niewielka liczba lokali i długa kolejka oczekujących na tego typu pomoc mieszkańców miasta sprawiają, że – przy zaangażowaniu maksimum sił i czasu – na lokal komunalny trzeba czekać średnio ponad rok.
Jakie kryteria należy spełnić, aby otrzymać lokal komunalny?
Dokładne warunki, jakie stawiają poszczególne gminy, mogą się różnić, podstawowym kryterium zawsze jest jednak kryterium dochodowe. Aby móc starać się o lokal komunalny, nie można przekraczać określonych przez gminę maksymalnych progów dochodowych. Rzecz sprowadza się do tego, że trzeba wykazać dochody gwarantujące gminie regularne opłacanie czynszu, a jednocześnie nasze zarobki muszą być niewystarczające do samodzielnego zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych na rynku prywatnym. W Łodzi przez długi czas progi te były nienaturalnie wysokie (co oznaczało, że o lokale komunalne mogły ubiegać się także te, osoby, które stać było na wynajęcie, a nawet kupno mieszkania), w 2016 roku zostały one jednak dość drastycznie obniżone i wynoszą obecnie: 2250 zł dla gospodarstw jednoosobowych i 1809 zł na osobę w przypadku gospodarstw wieloosobowych. Warto pamiętać, że osoby najuboższe przy przyznawaniu lokali komunalnych powinny mieć pierwszeństwo.
Jeżeli ten podstawowy warunek zostanie spełniony, pozostałe liczące się kryteria to: warunki obecnie zajmowanego lokalu (np. liczba zamieszkujących tam osób, metraż, stan techniczny); okoliczności szczególne, takie jak np. niepełnosprawność czy samotne wychowywanie dziecka; liczba lat, jakie dana osoba spędziła lub pracowała w mieście. Należy również podkreślić, że osoby ubiegające się o lokal komunalny w Łodzi nie mogą posiadać praw do innych lokali w okolicy.
Wykup mieszkań komunalnych
Od 17 stycznie 2017 roku obowiązują w Łodzi nowe, korzystniejsze warunki wykupu lokali komunalnych. Mieszkanie w kamienicach zbudowanych przed 1946 roku można wykupić od miasta za 10% ich wartości; mieszkania z lat 1946-1989 są sprzedawane ich najemcom za 20% wartości, a lokale w blokach postawionych po 1989 – za 40%.
Lokal komunalny a lokal socjalny
Stawianie znaku równości między mieszkaniem komunalnym a socjalnym, z czym spotykamy się niekiedy, jest błędne z co najmniej kilu powodów. Mieszkania socjalne przyznawane są wyłącznie osobo najuboższym, bez praw do jakiegokolwiek innego lokalu, własnościowego, spółdzielczego czy komunalnego. Standard mieszkań socjalnych jest zazwyczaj znacznie niższy niż lokali komunalnych, ale znacznie niższy jest także czynsz – nie może on wynosić więcej niż połowa czynszu najtańszego mieszkania komunalnego w gminie. Lokal socjalny nie może zostać wykupiony i nie podlega dziedziczeniu.