Kwestie podatku od spadków i darowizn reguluje ustawa z dnia 28 lipca 1983 roku. Chociaż spadek i darowizna stanowią formy nieodpłatnego nabycia majątku (lub uprawnień), zgodnie z prawem musimy od jego wartości zapłacić podatek – przy czym najbliżsi członkowie rodziny spadkodawcy lub darczyńcy, przy dochowaniu odpowiednich formalności, są z tego obowiązku całkowicie zwolnieni.
Ile wynosi podatek od spadków i darowizn w 2018 roku?
Wysokość podatku od spadku i darowizn bezpośrednio uzależniona jest od dwóch czynników: stopnia pokrewieństwa ze spadkodawcą lub darczyńcą i wartości otrzymanego spadku lub darowizny. Wspomniana ustawa dzieli zobowiązanych do zapłacenia podatku na trzy grupy:
- Grupa pierwsza obejmuje: małżonka, wstępnych (rodziców, dziadków, pradziadków), zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki), pasierbów, rodzeństwo, ojczyma, macochę, teściów, zięciów i synowe.
- Grupa druga obejmuje: zstępnych rodzeństwa (np. dzieci brata czy wnuki siostry), rodzeństwo rodziców (czyli ciotki i wujów), zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa (bratowa, szwagier), rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych (np. mąż wnuczki).
- Do grupy trzeciej zaliczamy wszystkich pozostałych nabywców spadku lub darowizny.
Dla każdej z tych grup ustalony został inny próg podatkowy: inna stawka oraz wysokość podatku, a także inna kwota wolna od podatku. Ogólna zasada jest taka, że im niższy stopień pokrewieństwa, tym wyższy podatek.
- Kwota wolna od podatku dla grupy pierwszej wynosi 9637 zł. Aby obliczyć wysokość podatku, należy odjąć tę kwotę od wartości otrzymanego spadku lub darowizny. Jeżeli w wyniku tego działania otrzymamy kwotę poniżej zera, nie musimy w ogóle płacić podatku, ani nawet dokonywać żadnych zgłoszeń do urzędu skarbowego. Gdy otrzymamy kwotę powyżej zera, ale niższą niż 10 278 zł, zobowiązani jesteśmy do zapłaty podatku w wysokości 3% wartości spadku. Gdy wartość spadku lub darowizny jest wyższa niż 10 278 zł, ale nie przekracza 20 556 zł – podatek wynosi 308,30 zł plus 5% od nadwyżki wartości ponad 10 278 zł. A w sytuacji, kiedy odziedziczony lub zapisany w akcie darowizny majątek przekracza 20 556 zł, podatek wynosi 822,20 zł plus 7% nadwyżki ponad 20 556 zł.
- Grupa druga: kwota wolna od podatku wynosi 7276 zł; gdy wartość majątku nie przekracza 10 278 zł, wysokość podatku to 7%; gdy wartość spadku lub darowizny sytuuje się w przedziale 10 278 zł – 20 556 zł, należny podatek to 719, 50 zł plus 9% od nadwyżki powyżej 10 278 zł; a przy wartości powyżej 20 556 zł – 1644,50 zł plus 12% od nadwyżki ponad 20 556 zł.
- Grupa trzecia: kwota wolna od podatku to 4902 zł; gdy wartość majątku nie przekracza 10 278 zł, podatek wynosi 12%; gdy wartość spadku lub darowizny mieści się w przedziale 10 278 zł – 20 556 zł, podatek równa się 1233,40 zł plus 16% od nadwyżki powyżej 10 278 zł; przy wartości przekraczającej 20 556 zł – 2977, 90 zł i 20% od nadwyżki ponad 20 556 zł.
Kto i jak może uniknąć podatku od spadku i darowizny?
- Powołanie się na kwotę wolną od podatku, zgodnie ze wskazanymi powyżej wartościami dla poszczególnych grup. Należy jednak pamiętać, że uwzględniane są tutaj wszystkie darowizny oraz spadek, które otrzymaliśmy od danej osoby w ciągu 5 lat poprzedzających ostatnią darowiznę.
- Zwolnienie z podatku dla najbliższych. Jak wspomnieliśmy, najbliżsi krewni spadkodawcy lub darczyńcy zwolnieni są z obowiązku płacenia podatku – z wyjątkiem teściów, zięcia i synowej dotyczy to wszystkich osób należących do grupy pierwszej. Koniecznie trzeba jednak pamiętać, że zwolnienie z uiszczenia podatku nie następuje w sposób „automatyczny”. Aby z niego skorzystać, należy w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym uprawomocniło się postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, lub od dnia nabycia darowizny zgłosić nabyte rzeczy lub prawa majątkowe właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego (formularz SD – Z2). Po upływie tego terminu uprawnienie to przestaje obowiązywać i zobligowani jesteśmy do zapłacenia podatku na zasadach ogólnych dla grupy pierwszej.
- Pozostałe możliwości. Do innych zwolnień z podatku od spadku zaliczamy m.in. nabycie gospodarstwa rolnego; nabycie w drodze spadku przez bliską rodzinę przedmiotów wyposażenia mieszkania, pościeli, odzieży, bielizny oraz narzędzi pracy przeznaczonych do użytku w gospodarstwie domowym; ulgę mieszkaniową.